به طور کلی استاندارد ها در لغت به معنای دستورات، قوانین و مفاهیم است. نشان استاندارد نیز به معنی علامتی است که خصوصیات لازم برای تهیه یک محصول یا یک خدمت را معین می نماید. هر کجا واژه استاندارد به کار برده شود، الزاماً باید از نظم و قانون پیروی شود. در ایران سازمانی به نام موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی وجود دارد. این سازمان قانوناً مسئول ایجاد و تدوین استاندارد های ملی را بر عهده دارد. در این مطلب به معرفی علامت استاندارد و ویژگی های آن، مزایا و کاربرد ها و مراحل اخذ آن می پردازیم.
معرفی نشان استاندارد و انواع آن
برای اولین بار طرح تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در سال 1304 شمسی مطرح شد و در سال 1339 این مؤسسه با نام مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی با چارچوبی از اهداف و مسئولیتها آغاز به کار کرد. نشان استاندارد هم برای محصولات و هم برای خدمات به عنوان اجباری و تشویقی استفاده می شود. که به هر یک از آن ها می پردازیم:
الف) نشان استاندارد اجباری: در صورتی که اجرای استانداردها توسط قانون برای کالاها و خدمات اجباری اعلام شده باشد، تولیدکنندگان موظفند محصولات خود را مطابق با استانداردهای ملی تولید و عرضه کنند.
ب) نشان استاندارد تشویقی: در صورتی که محصول دارای استانداردهای اجباری نباشد، تولیدکننده می تواند پس از اخذ مجوز از موسسه مربوطه، از علامت استاندارد تشویقی برای مطابقت با استاندارد ملی استفاده کند.
مزایای علامت استاندارد برای تولید کنندگان
اخذ نشان استاندارد مزایای متعددی برای تولیدکنندگان در پی دارد که این مزایا عبارتند از است:
- کاهش تنوع
- افزایش سطح تولید
- صرفه جویی در مواد خام و انرژی
- کاهش ضایعات
- بهبود کیفیت
- تأسیسات انبارداری و حمل و نقل
- زمینه تجارت داخلی و خارجی را گسترش می دهد
مزایای نشان های استاندارد برای مصرف کنندگان
دریافت این نشان دارای مزیت های فراوانی برای مصرف کننده گان است. این مزیت ها به شرح زیر می باشد:
- از دوام و کیفیت محصول اطمینان حاصل کنید
- تسهیل در سفارش و استفاده از محصولات
- کاهش هزینه
- سهولت دسترسی به قطعات قابل تعویض در صورت لزوم
مدارک لازم برای دریافت علامت استاندارد
به طور کلی برای دریافت هر گونه نشان به مدارکی نیاز است. اخذ این علامت ملی نیز مستلزم ارائه مدارک و اسنادی است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
- رونوشت همان اصل آگهی ثبت نام واحد تولیدی خدمات در روزنامه رسمی کشور
- یک کپی برابر با اطلاعیه اصلی آخرین تغییرات شرکت
- کپی همان اصل پروانه تاسیس، بهره برداری
- همان کپی اصل آگهی رسمی برند کالا در روزنامه ملی
- تحویل مدارک مورد نیاز مربوط به برند واحد تولیدی یا خدماتی
مراحل دریافت نشان استاندارد اجباری
برای به دست آوردن نشان استاندارد اجباری، باید مراحل متعددی را طی کرد. که هر کدام را به اختصار شرح می دهیم:
اخذ مجوز تولید یک سازمان از وزارت صنعت:
برای گرفتن علائم استاندارد باید از وزارت صنعت یا مجوز اتحادیه از وزارت صنعت مجوز بگیرید.
درخواست کتبی از اداره کل استاندارد ملی:
سازمان متقاضی موظف است فرمی را که توسط اداره استاندارد استان تعیین می شود پر کند، این فرم شامل اطلاعات کلی و اطلاعات فنی محصولات، خدمات و مجوزهای اخذ شده توسط سازمان متقاضی می باشد.
امکانات تولید:
نکته ای که باید توسط سازمان متقاضی برای اخذ این نشان رعایت شود، داشتن فضا و امکانات مناسب برای خطوط تولید و کنترل کیفی است.
ثبت علامت تجاری:
از دیگر الزامات اخذ این علامت، ثبت اجباری علامت است و سازنده موظف است مالکیت علامت را به اداره مربوطه منتقل کند.
ارائه مدارک مورد نیاز برای داشتن آزمایشگاه کنترل کیفیت اختصاصی:
واحد تولیدی وظیفه تامین تجهیزات مجهز به تجهیزات تست و تست ویژه و اختصاص مکان مناسب برای استقرار آزمایشگاه های کنترل کیفیت را بر عهده دارد. توجه داشته باشید کالیبراسیون تجهیزات باید مورد تایید اداره استاندارد باشد.
تهیه استانداردهای ملی مربوطه:
برای قبولی در آزمون مربوطه باید از شماره کتاب استاندارد ملی مطلع شده و آن را ارائه دهید و در صورت عدم رعایت مفاد استاندارد ملی، نتایج آزمون مردود خواهد بود.
تعیین کارشناسان مربوطه برای کنترل کیفیت:
متخصصین این کنترل کیفی که معمولا توسط اداره استاندارد بر اساس آموزش تعیین می شود و مشخصات کنترل کیفیت به همراه مدارک مورد نیاز به اداره استاندارد اعلام می شود. .
ارزیابی محصولات و خدمات:
آخرین مرحله برای کسب این نشان، ارزیابی کنترل کیفیت است که توسط کارشناس استاندارد انجام می شود. نمونه های محصول نیز برای بررسی به آزمایشگاه مورد تایید اداره استاندارد ارسال می شود.
سخن آخر
همانگونه که مشاهده کردید، علامت استاندارد یک علامت ملی برای ایجاد نظم و قانون در محصولات و خدمات است. این علامت مزایای فراوانی چه برای مصرف کننده و چه برای تولید کننده در بر دارد. همچنین برای دریافت این نشان به طی مراحل و مدارکی نیازمن است که در این مطلب به تمامی آنها توضیحاتی ارائه شد.